Glaukoma nima?

Glaukomada suvsimon namlik chiqishining buzilishi sodir bo‘ladi, bu ko‘rish nerviga yuqori bosimni yaratadi va uning doimiy pasayishiga olib keladi. Bu besh milliondan ortiq odamning ko‘r bo‘lishiga olib kelgan keng tarqalgan kasallik. Ushbu kasallik har qanday yoshda paydo bo‘lishi mumkin. Shuningdek, u tug‘ma bo‘lishi, ya’ni u tug‘ilishdan beri mavjud bo‘lishi ham mumkin, lekin ko‘pincha keksa odamlarda uchraydi.

Glaukoma ko‘pincha aniq alomatlarsiz yoki ogohlantirishlarsiz rivojlanadi, ko‘rishni asta-sekin yo‘q qiladi. U jim va sezilmasdan harakat qilganligi sababli, uni "ko‘zning jim o‘g‘risi" dub ham atashadi. Shuning uchun ko‘rish qobiliyatini yo‘qotish aniq rivojlanib, hayot sifatiga ta’sir qila boshlagan bosqichga yetgunga qadar ko‘pincha tashxis qo‘yilmasligi ajablanarli emas. Bu kasallikning oldini olish va ko‘z salomatligini saqlashning asosiy yo‘nalishlari sifatida glaukoma haqida bilim va xabardorlikni oshirish, shuningdek, muntazam ravishda ko‘zni tekshirish muhimligini ta’kidlaydi.

Glaukoma ko‘pincha ko‘zdagi yuqori qon bosimining sinonimi ham hisoblanadi. Biroq, glaukoma ko‘z ichi bosimining oshishini anglatmaydi, balki ko‘pincha uning natijasi sifatida yuzaga keladi. Boshqacha qilib aytganda, agar siz ko‘z ichi qon bosimi yuqori bo‘lsa, bu ehtimoliy glaukomaning indikatori bo‘lib xizmat qiladi. Bundan tashqari, glaukoma funktsional va tuzilmaviy shikastlanishlar bilan xarakterlanadi. Bunday shikastlanishlarsiz ko‘z ichidagi yuqori qon bosimi holati ko‘z gipertenziyasi deyiladi.

Ko‘z gipertenziyasi bo‘lgan bemorlarda glaukoma rivojlanishi xavfi omillarini baholash kerak. Ushbu baholash muhim ahamiyatga ega, chunki u bemorga maxsus terapiya buyuriladimi yoki muntazam monitoring yetarlimi yoki yo‘qligini aniqlaydi. Ko‘z gipertenziyasidan tashqari, yosh, og‘ir oilaviy anamnez, uzoqni yaxshi ko‘rolmaslikning yuqori darajasi, migren va diabet ham glaukoma rivojlanishi xavfi omillari hisoblanadi.

Glaukoma ko‘pincha yaqqol ifodalangan yoki oson taniladigan alomatlarga ega bo‘lmasa-da, uning boshlanishini aniqlashga yordam beradigan ba’zi belgilar mavjud. Ko‘z salomatligi haqida so‘z borganida, bu belgilarga e’tibor berish muhim.

Ochiq burchakli va yopiq burchakli glaukoma mavjud. Burchak – bu ko‘zning old kamerasida sohasida rangdor parda va qorachiq birladigan joy. Burchak orqali ko‘zdan suvsimon namlikning katta qismi oqb chiqadi. Ochiq burchakli glaukoma ushbu kasallikning eng keng tarqalgan shakli bo‘lib, odatda yaqqol ifodalangan alomatlarga ega emas. Tor burchakli glaukoma og‘riq va qizarishni keltirib chiqarishi mumkin, xira ko‘rish yoki yorug‘lik manbalari atrofidagi aylanalar uning belgilari bo‘lishi mumkin.

O‘tkir va surunkali glaukoma ham bor. Surunkali turi ancha keng tarqalgan va barcha glaukoma holatlarining 90% ni tashkil qiladi. Bu suvsimon namlik ko‘zdan erkin chiqa olmaganida paydo bo‘ladi, shuning uchun u ko‘zda to‘planib, ko‘z ichi bosimining oshishiga olib keladi. Bu asab tolalari va ko‘rish nervining qon tomirlariga bosim o‘tkazadi.

Ko‘rish nervining shikastlanishi asta-sekin sodir bo‘ladi va birinchi navbatda periferik ko‘rishga ta’sir qiladi. Dastlabki bosqichlarda periferiyadan markazga tarqaladigan ko‘rish maydonining pasayishi kuzatiladi, natijada ko‘rish maydoni torayadi. Surunkali glaukoma kasallikning aniq belgilariga ega emas, ammo bemorlar uzoq vaqt davomida ko‘zlardagi bosim, ko‘z yoshlari, xira ko‘rish va vaqti-vaqti bilan bosh og‘rig‘i kabi alomatlarga duch kelishi mumkin.

Natijada, ko‘z ichi bosimini muntazam tekshirmaydigan bemorlar ko‘rish maydoni torayguncha glaukoma borligiga gumon qilmaydi. Kasallikni imkon qadar tezroq tanib olish va davolatish kerak, aks holda bu markaziy ko‘rish qobiliyatining shikastlanishiga va ko‘rlikka olib keladi. Shu bois kasallikning oldini olish uchun xabardor bo‘lish va muntazam ravishda ko‘zni tekshirish juda muhimdir.

Glaukomani davolash uning turiga va kasallanish yoki shikastlanish darajasiga bog‘liq. Gipertoniya glaukoma rivojlanishi uchun eng muhim xavf omili bo‘lganligi sababli, davolash ko‘z ichi bosimini pasaytirishga qaratiladi. Davolashning maqsadi individual yondashuvga asoslangan rejali bosimga erishishdir. Bu rejali bosim ma’lum bir bemorda kasallikning boshlanishi yoki rivojlanishiga olib kelmaydigan qiymatdan iborat bo‘lishini anglatadi.

Glaukomani dori, lazer yoki jarrohlikmaliyoti bilan davolash mumkin. Davolashning eng keng tarqalgan usuli - bu dori-darmonli terapiya. Dori yoki lazer bilan davolash samarasiz bo‘lsa, jarrohlik yo‘li bilan ko‘z ichi bosimini pasaytirish kerak. Davolash turli xil ko‘z tomchilari yordamida amalga oshirilishi mumkin, ular faqat oftalmolog tomonidan belgilanadi. Bundan tashqari, ba’zi tomchilarni qo‘llaganda ma’lum nojo‘ya ta’sirlar paydo bo‘lishi mumkin, shuning uchun ularni ishlatishda ehtiyot bo‘lish kerak. Aynan shu bois oftalmologning bahosi to‘g‘ri keladigan tomchilarni tanlash uchun juda muhim ahamiyatga ega, bemorlar hech qachon terapiyani mustaqil ravishda tanlamasligi yoki o‘zgartirmasligi kerak.

Glaukoma surunkali kasallik hisoblanadi. Bu kasallikka tashhis qo‘yilganidan keyin u butun hayot davomida davolanadi. Glaukomani davolashning maqsadi bemorning ko‘rish qobiliyatini maksimal darajada saqlab qolishdan iborat. Shu bois bemor, oftalmolog va oilaviy shifokorning davolanish jarayonida ishtirok etishi va muntazam hamkorlik qilishi muhim ahamiyatga ega.